پاورقی : ( 1 ) الهيات شفا ، چاپ قديم ، صفحه . 15
میشود .
البته مسائل اين علم بعدها توسعه پيدا كرد و مانند هر علم ديگر اضافات
زيادی يافت . اين مطلب از مقايسه مابعدالطبيعه ارسطو با مابعدالطبيعه
ابن سينا تا چه رسد به مابعدالطبيعه صدرالمتألهين روشن میشود . ولی به هر
حال ارسطو اول كسی است كه اين علم را به عنوان يك علم مستقل كشف كرد و
به آن در ميان علوم ديگر جای مخصوص داد .
ولی ارسطو هيچ نامی روی اين علم نگذاشته بود . آثار ارسطو را بعد از او
در يك دائره المعارف جمع كردند . اين بخش از نظر ترتيب ، بعد از بخش
طبيعيات قرار گرفت و چون نام مخصوص نداشت به ( متافيزيك ) يعنی بعد
از فيزيك معروف شد . كلمه متافيزيك به وسيله مترجمين عربی به ( ما بعد
الطبيعه ) ترجمه شد .
كم كم فراموش شد كه اين نام بدان جهت به اين علم داده شده كه در
كتاب ارسطو بعد از طبيعيات قرار گرفته است . چنين گمان رفت اين نام
از آن جهت به اين علم داده شده است كه مسائل اين علم يا لااقل بعضی از
مسائل اين علم از قبيل خدا ، عقول مجرده ، خارج از طبيعتاند . از اينرو
برای افرادی مانند ( ابن سينا ) اين سؤال مطرح شد كه میبايست اين علم
ماقبل الطبيعه خوانده میشود نه مابعدالطبيعه ، زيرا اگر به اعتبار اشتمال
اين علم بر بحث خدا آن را به اين نام خواندهاند خدا قبل از طبيعت قرار
گرفته نه بعد از آن ( 1 ) .
پاورقی : ( 1 ) الهيات شفا ، چاپ قديم ، صفحه . 15 |