موجبه و سالبه
تقسيم قضيه به حمليه و شرطيه ، چنانكه ديديم تقسيمی بود به حسب رابطه و نسبت حكميه . اگر رابطه ، اتحادی باشد ، قضيه ، حمليه است و اگر رابطه از نوع تلازم يا تعاند باشد شرطيه است . تقسيم قضيه به حسب رابطه به گونه ديگر هم هست ، و آن اين كه در هر قضيه يا اين است كه رابطه ( اعم از اتحادی يا تلازمی يا تعاندی ) اثبات میشود و يا رابطه نفی میشود . اولی را قضيه موجبه ، و دومی را قضيه سالبه میخوانند . مثلا اگر بگوييم : " زيد ايستاده است " قضيه حمليه موجبه است . و اگر بگوييم : " چنين نيست كه زيد ايستاده است " قضيه حمليه سالبه است . اگر بگوييم : " اگر بارندگی زياد باشد محصول فراوان است " قضيه شرطيه متصله موجبه است ، و اگر بگوييم : " اگر باران به كوهستان نبارد به سالی دجله گردد خشك رودی " شرطيه متصله سالبه