تالار گفتگوی دروس حوزه علميّه قم http://forums.1zekr.com
بيان مطلب اين است : هنگامی كه در شكل اول مثلا می‏گوييم :
هر انسان حيوان است ( صغرا ) .
هر حيوان جسم است ( كبرا ) .
پس انسان جسم است ( نتيجه ) .
قضيه " هر انسان جسم است " به حكم اين كه مولود و نتيجه دو قضيه‏
ديگر است ، زمانی معلوم ما خواهد شد كه قبلا به هر دو مقدمه ، از آن جمله‏
كبرا ، علم پيدا كرده باشيم . به عبارت ديگر : علم به نتيجه موقوف است‏
بر علم به كبرا . از طرف ديگر ، قضيه كبرا به حكم اين كه يك قضيه كليه‏
است ، آنگاه معلوم ما خواهد شد كه قبلا هر يك از جزئيات آن معلوم شده‏
باشد . پس قضيه " هر حيوان جسم است " آنگاه برای ما معلوم و محقق‏
خواهد شد كه قبلا انواع حيوانات و از آن جمله انسان را شناخته و علم پيدا
كرده باشيم كه جسم است . پس علم به كبرا ( هر حيوان جسم است ) موقوف‏
است بر علم به نتيجه .
پس علم به نتيجه موقوف است بر علم به كبرا و علم به كبرا موقوف‏
است بر علم به نتيجه ، و اين خو دور صريح است . اين ايراد همان است كه‏
بنا به نقل " نامه دانشوران " ابوسعيد ابوالخير بر ابوعلی سينا هنگام‏
ملاقاتشان در نيشابور ايراد كرد و بوعلی بدان پاسخ گفت . نظر به اين كه‏
پاسخ بوعلی مختصر و خلاصه است و ممكن است برای افرادی مفهوم نباشد ما با
توضيح بيشتری و با اضافاتی پاسخ می‏دهيم سپس عين پاسخ بوعلی را ذكر
می‏كنيم . پاسخ ما اين است :