درس دهم
وجوب و امكان و امتناع
يكی ديگر از مسائل مهم فلسفه بحث وجوب و امكان و امتناع است كه به نام " مواد ثلاثه " معروف است . منطقيين میگويند اگر محمولی را به موضوعی نسبت دهيم مثلا بگوييم " الف ، ب است " رابطه ب با الف يكی از كيفيتهای سه گانه را خواهد داشت . يا اين رابطه ، رابطه ضروری است يعنی ، حتمی و اجتناب ناپذير و غير قابل تخلف است ، و به عبارت ديگر عقل ابا دارد كه خلاف آنرا قبول كند ، يا بر عكس است ، يعنی رابطه ، رابطه امتناعی است ، يعنی محال است كه محمول ، عارض موضوع گردد ، و به عبارت ديگر عقل از قبول خود آن ابا دارد ، و يا اين رابطه به گونهای است كه میشود مثبت باشد و میشود منفی باشد يعنی هم قابل اثبات است و هم قابل نفی ، و به عبارت ديگر عقل نه از قبول خود آن ابا دارد و نه از قبول خلافش . مثلا اگر رابطه عدد چهار را با جفت بودن در نظر بگيريم ، اين رابطه ضروری و حتمی است ، عقل از قبول خلاف آن ابا دارد . عقل میگويد عدد چهار جفت است بالضروره و بالوجوب .