تالار گفتگوی دروس حوزه علميّه قم http://forums.1zekr.com
جزئيه باشد ، قياس ما منتج نيست . مثلا :
" هر انسانی حيوان است ، و هر اسبی حيوان است " منتج نيست ، زيرا
هر دو مقدمه ، موجبه است و بايد يكی موجبه و ديگری سالبه باشد . و
همچنين : " هيچ انسانی علفخوار نيست ، و هيچ كبوتری علفخوار نيست "
منتج نيست ، زيرا هر دو مقدمه سالبه است . و همچنين " هر انسانی حيوان‏
است ، و بعضی از اجسام حيوان نيست " عقيم است ، زيرا كبرای قياس ،
جزئيه است و بايد كليه باشد .

شكل سوم و شرايط آن :

اگر " حد وسط " موضوع در هر دو مقدمه باشد شكل سوم است ( 1 ) .
شرايط شكل سوم عبارت است از :
الف - موجبه بودن صغرا .
ب - كليت يكی از دو مقدمه .
عليهذا قياس ذيل : " هيچ انسانی نشخوار كننده نيست ، هر انسانی‏
نويسنده است " عقيم است ، زيرا صغرا سالبه است . و همچنين " بعضی از
انسانها عالمند ، و بعضی از انسانها عادلند " عقيم است ، زيرا هر دو
مقدمه ، جزئيه است و لازم است يكی از دو مقدمه كلی باشد .

شكل چهارم و شرايط آن :

شكل چهارم آن است كه " حد وسط " موضوع در صغرا و

پاورقی :
( 1 ) مثل اين كه بگوييم هر انسانی فطرتا علم دوست است ، هر انسانی‏
فطرتا عدالتخواه است ، پس بعضی علم دوستان عدالتخواهند .