تالار گفتگوی دروس حوزه علميّه قم http://forums.1zekr.com
محمول در كبرا باشد ، و اين دورترين اشكال از ذهن است . ارسطو كه مدون‏
منطق است اين شكل را ( شايد به علت دوری آن از ذهن ) در منطق خويش‏
نياورده است ، بعدها منطقيين اضافه كرده‏اند . شرايط اين شكل يكنواخت‏
نيست ، يعنی به دو صورت می‏تواند باشد ، به اين نحو كه :
1 - هر دو مقدمه موجبه باشد .
2 - صغرا كليه باشد .
و يا به اين نحو كه :
1 - مقدمتين در ايجاب و سلب اختلاف داشته باشند .
2 - يكی از دو مقدمه ، كليه باشد .
برای احتراز از تطويل ، از ذكر مثالهای منتج و عقيم خودداری می‏كنيم ،
زيرا هدف ما بيان اصول و كليات منطق است نه درس منطق . در اينجا خوب‏
است دو بيت معروفی را كه چهار شكل را تعريف كرده ، برای بهتر به خاطر
ماندن آنها ذكر كنيم .
اوسط اگر حمل يافت در بر صغرا و باز وضع به كبرا گرفت شكل نخستين‏
شمار
حمل به هر دو دوم ، وضع به هر دو سوم
رابع اشكال را عكس نخستين شمار
هم خوب است بيت معروف ديگری كه شرائط اشكال چهارگانه را با علائم‏
رمز ، يعنی با حروف بيان كرده است برای ضبط نقل كنيم :
مغكب اول خين كب ثانی و مغ كاين سوم در چهارم مين كغ ، يا خين كاين‏
شرط دان