البته علوم ديگر مانند فلسفه ، منطق ، رياضيات ، طبق سابقه بيشتری
دارند و كتابهايی از زمانهای دورتر در اين علوم در دست است ، ولی در
هيچيك از آن علوم شايد نتوان اينچنين حيات متسلسل و متداومی كه بدون
وقفه و لاينقطع رابطه استاد و شاگردی در آن محفوظ باشد نشان داد ، فرضا هم
در علم ديگری وجود داشته باشد منحصر به جهان اسلام است ، يعنی تنها در
جهان اسلام است كه علوم ، سابقه حياتی متسلسله و منظم هزار ساله و بيشتر
دارند كه وقفهای در اين حاصل نشده است . ماقبلا راجع به تسلسل و تداوم
عرفان هم بحث كردهايم .
خوشبختانه يكی از مسائلی كه مورد توجه علمای مسلمين بوده است اين است
كه طبقات متسلسل ارباب علوم را مشخص سازند . اين كار در درجه اول
نسبت به علمای حديث انجام يافته است و در درجات بعدی برای علمای علوم
ديگر . ما كتابهای زيادی به اين عنوان داريم ، مانند " طبقات الفقهاء
" ابواسحاق شيرازی ، " طبقات الاطباء " ابن ابی اصيبعه ، " طبقات
النحويين " و " طبقات الصوفيه " ابوعبد الرحمن سلمی .
ولی با كمال تأسف تا آنجا كه اين بنده اطلاع دارد ، آنچه درباره طبقات
فقهاء نوشته شده از اهل تسنن ومربوط به آنها است ، درباره طبقات فقهاء
شيعه تاكنون كتابی نوشته نشده است . لهذا برای كشف طبقات فقهاء شيعه
از لابلای كتب تراجم و يا كتب اجازات كه مربوط است به طبقات راويان
حديث بايد استفاده كرد .
ما در اينجا نمیخواهيم طبقات فقهاء شيعه را به تفصيل بيان كنيم بلكه
میخواهيم شخصيتهای برجسته و بنام فقهاء را كه آراءشان
|