جنايت عمدی اين است كه آن جنايت از روی قصد صورت گرفته باشد مثل
اينكه كسی كس ديگر را به قصد كشتن میزند و او میميرد ، اعم از آنكه با
آلت قتاله مثلا با شمشير يا تفنگ بزند يا آلت غير قتاله مثلا سنگ .
همين كه قصد جدی او كشتن طرف بوده است كافی است كه عمد شمرده شود .
شبه عمد اين است كه در فعل خود قاصد هست ولی آنچه واقع شده منظور
نبوده است . مثلا شخصی به قصد مجروح كردن كسی ، او را چاقو میزند و منجر
به قتل او میگردد ، يا مثلا طفلی را به قصد تأديب میزند و او میميرد ، و
از آن جمله است كار پزشك كه به قصد معالجه دوا میدهد ولی دوايش مضر
واقع میشود و سبب قتل مريض میگردد .
اما خطاء محض اين است كه اصلا قصدی نداشته است ، مثل اينكه كسی تفنگ
خود را اصلاح میكند و تير خالی میشود و منجر به قتل میگردد ، و يا اينكه
رانندهای به طور عادی در جاده حركت میكند و منجر به كشتن فردی میگردد .
در مورد قتل عمد و شبه عمد وراث ميت حق قصاص دارند ، يعنی تحت نظر
حكومت اسلامی ، قاتل وسيله اولياء ميت اعدام میشود . ولی در خطا محض
قاتل اعدام نمی شود بلكه بايد به اولياء مقتول ديه بپردازد .
. 12 كتاب الديات . ديه نيز مانند قصاص در مورد جنايات است و
مانند قصاص حقی است برای مجنی عليه ( و يا ورثه او ) برجانی ، با اين
تفاوت كه قصاص نوعی معامله به مثل است ولی ديه
|