بروجردی شروع كنيم میتوانيم سلسله اساتيد فقهی ايشان را تا عصر ائمه
اطهار به طور مسلسل بيان نمائيم . چنين حيات متسلسل و متداوم يازده قرن
و نيمی ظاهرا در هيچ تمدن و فرهنگ ديگر غير از تمدن و فرهنگ اسلامی وجود
ندارد . استمرار فرهنگی به معنی واقعی ، كه يك روح و يك حيات ، بدون
هيچ وقفه و انقطاع ، طبقات منظم و مرتب و متوالی را در قرونی اينچنين
درازمدت به يكديگر پيوند دهد و يك روح بر همه حاكم باشد ، جز در تمدن و
فرهنگ اسلامی نتوان يافت . در تمدن و فرهنگهای ديگر ، ما به سوابق
طولانیتری احيانا بر میخوريم ولی با وقفهها و بريدگيها و انقطاعها .
همچنانكه قبلا نيز ياد آوری كرديم ، اينكه قرن سوم را كه مقارن با غيبت
صغرا است مبدأ قرار داديم نه بدان جهت است كه حيات فقه شيعه از قرن
سوم آغاز میشود ، بلكه بدان جهت است كه قبل از آن عصر ، عصر حضور ائمه
اطهار است و فقهاء شيعه تحت الشعاع ائمهاند و استقلالی ندارند . والا
آغاز اجتهاد و فقاهت در ميان شيعه و آغاز تأليف كتاب فقهی به عهد
صحابه میرسد . چنانكه گفتيم اولين كتاب را علی بن ابی رافع ( برادر
عبيدالله بن ابی رافع كاتب و خزانه دار اميرالمؤمنين علی ( ع ) در زمان
خلافت آن حضرت ) نوشته است .
ب . برخلاف تصور بعضی ها ، معارف شيعه و از آن جمله فقه شيعه تنها به
وسيله فقهاء ايرانی تدوين و تنظيم نشده است . ايرانی و غير ايرانی در آن
سهيم بودهاند . تا قبل از قرن دهم هجری و ظهور صفويه ، غلبه با عناصر غير
ايرانی است وتنها از اواسط دوره صفويه است كه غلبه با ايرانيان میگردد.
|