بحث كرد . پس از او علماء حنفيه در اين باره كتاب نوشتند و تحقيقات
وسيع به عمل آوردند " .
همانطور كه مرحوم سيد حسن صدر اعلی الله مقامه در كتاب نفيس "
تأسيس الشيعة لعلوم الاسلام " نوشتهاند ، قبل از شافعی مسائل اصول از
قبيل اوامر و نواهی و عام و خاص و غيره مطرح بوده است و درباره هر يك
از آنها از طرف علماء شيعه رساله نوشته شده است .
شايد بتوان گفت شافعی اول كسی است كه رساله جامعی درباره همه مسائل
اصول مطروحه در زمان خودش نوشته است .
برخی مستشرقين پنداشتهاند كه اجتهاد در شيعه دويست سال بعد از اهل
تسنن پيدا شد ، زيرا شيعه در زمان ائمه اطهار نيازی به اجتهاد نداشت و
در نتيجه نيازی به مقدمات اجتهاد نداشت . ولی اين نظريه به هيچ وجه
صحيح نيست .
اجتهاد به معنی صحيح كلمه يعنی " تفريع " و رد فروع بر اصول و تطبيق
اصول بر فروع ، از زمان ائمه اطهار در شيعه وجود داشته است و ائمه اطهار
به اصحابشان دستور میدادند كه تفريع و اجتهاد نمايند ( 1 ) .
البته و بدون شك ، به واسطه روايات زيادی كه از ائمه اطهار در
موضوعات و مسائل مختلف وارد شده است ، فقه شيعه بسی
پاورقی :
. 1 برای توضيح بيشتر اين مطلب رجوع شود به نشريه سالانه مكتب تشيع
شماره 3 مقاله " اجتهاد در اسلام " به قلم مرتضی مطهری [ و يا كتاب ده
گفتار ] و به جلد دوم كتاب هزاره شيخ طوسی ، مقاله " الهامی از شيخ
الطائفه " به قلم مرتضی مطهری [ و يا كتاب تكامل اجتماعی انسان ] .